දළදා වහන්සේ වැඩමෙව් සමන් දේව පෙරහැර
හේම මාලාවගේ කෙස් කළඹෙහි සැඟවී ලාට රටේ සිංහ පුරයේ සිට මෙරටට වැඩි දළදා වහන්සේ අනුරාධපුරය,පොළොන්නරුව,දඹදෙනිය,යාපහුව,කුරුනෑගල,ගම්පොළ, යන රාජධානිවලට, රාජ රාජ මහාමාත්‍යාදීන්ගේ හිස මතින් ආරක්ෂාව හේතුපාදක කරගෙන වඩමවන ලදී.
1505 දී පෘතුගීසීන් ලංකාවට ඒමත් සමගම ලංකාවේ සාමකාමීත්වය පිරිහීම ආරම්භ විය.සීතාවක මායාදුන්නේ සමය වනවිට පෘතුගීසීන් තම ආධිපත්‍යය ගාල්ල මාතර දෙවිනුවර කළුතර පානදුර ආදී මුහුදුබඩ ප්‍රදේශවල තර කරන අතරම සිංහල රාජ්‍යය තමා නතුකර ගැනීමට රාජ්‍ය උරුමය ලද ධර්මපාල කුමරු ලාබාල අවදියේදීම දොන් ජුවන් ධර්මපාල ලෙස භෞතීස්ම කරවා වර්ශ 1551 දී, වසර දෙදහස් ගණනක් බෞද්ධයා සතුවූ රාජ්‍යත්වය වංචනිකව ඔවුන් අතට ගන්නා ලදී.හයක් හතරක් නොතේරෙන කුඩා ධර්මපාල කුමරා පෘතුගීසි රූකඩයක් බවට පත් වූ අතර රාජ්‍යත්වයෙන් ඔදවැඩී සිටි නිසාදෝ “මම රජු යන“ හැඟිම පමණක් මුදුන්පත් කරගෙන පෘතුගීසීන්ට අභිමත දෙය කිරීමට ඉඩදී සිංහාසනයේ කල්ගෙවීය.
කෙළිදෙලෙන් කල්ගෙවූ හෙතෙම කාලයක් ගතවත්ම පෘතුගීසීන් සමග බෞද්ධ වෙහෙර විහාර මංකොල්ල කෑමට ඉදිරිපත් විය.ඒ අනුව පාරම්පරිකව වෙහෙර විහාරවල තිබූ, අතීතයේ රජ දරුවන් පූජා කළ වටිනා වස්තූන් මංකොල්ල කෑමට ලක් විය.මෙම කාලයේ සීතාවක රජධානියේ රජකම් කලේ මායාදුන්නේ රජුය.
මේ වන විට කෝට්ටේ දළදා මාළිගාවේ දියවඩන නිළමේ ලෙස කටයුතු කරන ලද්දේ කීරවැල්ලේ හිරිපිටිය නිළමේය.ඔහු දළදා වහන්සේ ලංකාවට වැඩමෙව් දන්ත කුමරුගේ පරම්පරාවට අයත් පුද්ගලයෙකි.එබැවින් හේ දළදාව රැකීමට රාජකාරි මට්ටමෙන් මෙන්ම පාරම්පරික උරුමයෙන්ද බැඳී සිටියේය.කීරවැල්ලේ හිරිපිටිය නිළමේ දිනක් අපූරු හීනයක් දැක්කේය.
නිල් පැහැති ඇඳුමක් ඇඳගත් පුද්ගලයෙක් නැගෙනහිර දිශාවට තම අසිපත දිගුකර “කෝට්ටේ කලාලේ කිසිල්ලේ,දත මැදගන්න රාළේ “ යැයි එම සිහිනයේදී නිළමේට පවසන ලදී.
මේ සිහිනයෙන් යම් අනතුරක සේයාවක් පෙනුනත් කීරවැල්ලේ නිළමේට එය හරිහැටි තේරුම් නොවීය.නියම දළදාව තමා අතට ගත් කීරවැල්ලේ නිළමේ දළදාවේ අනුරුවක් කෝට්ටේ දළදා මාළිගාවේ තබා පැපිළියාන විහාරස්ථානයට ගොස් එහි විසූ නාගසේන හිමියන් බැහැදකින ලදී.එහිදී මෙම සිහිනය පිළිබඳව විමසූවිට නාගසේන හිමියන් එම සිහිනය පිළිබඳ විවරණය කර වහාම දළදාව රැගෙන පළායන ලෙස කීරවැල්ලේ නිළමෙට පැවසුවේය.
පැපිළියාන විහාරස්ථානයේ තොටගමුවේ ශ්‍රී රාහුල හිමි විසින් නිර්මානය කළ “ ශබ්ද ද්වනී වාහිනී“ නැමති යන්ත්‍රයක් විය.එය පිළිබඳව වැඩි විස්තරයක් සොයා ගැනීමට නොහැකි වූවත් එයින් සැතපුමක් පමණ දුර සිට කරන කතාබහකට සවන් දීමට හැකි බව වාර්ථාවී තිබේ.ඒ අවස්ථාවේදී එම යන්ත්‍රය ක්‍රියාත්මක කළ විට නාගසේන හිමියන්ට දැනගැනීමට හැකිවී ඇත්තේ ධර්මපාල රජු පෘතුගීසීන් සමග එක්වී දළදා මාළිගාව කොල්ල කෑමට සැලසුම් කරන බවයි.ක්‍රියාත්මකවූ කීරවැල්ලේ නිළමේ දළදාව රැගෙන සීතාවක රාජධානියට එදිනම පළා ගියේය
දළදා වහන්සේ සීතාවක මායාදුන්නේ රජුට භාරකළ හිරිපිටිය නිළමේ තමා මුහුණපෑ සිද්ධිය රජුට පවසන ලදී.තම රාජධානියේ දළදා වහන්සේට ආරක්ෂාව නොමැති බව සිතූ මායාදුන්නේ රජු කුරුවිට දෙල්ගමුව රජමහ විහාරයේ නව දළදා මාළිගාවක් සාදා දළදා වහන්සේ එහි තැම්පත්කර දළදාවේ භාරකාරත්වය දෙල්ගමුව විහාරයේ ශ්‍රී මහින්දාලංකාර තෙරණුවන්ට භාර කරන ලදී.මේ ආකාරයට දළදා වංශ කථාවට සබරගමු වංශ කථාව යාවිය.
දළදා වහන්සේ වැඩමවීමට තරමක කාලය ගතවූ පසු සබරගමුවටද පෘතුගීසි තර්ජන එල්ලවන්නට විය.මෙය දළදාවේ ආරක්ෂාවට තරජනයක් බව දැනගත් මහින්දාලංකාර තෙරණුවෝ අතිවිශාල කුරහන් ගලක් සාදා එහි පත්ලෙහි දළදා වහන්සේ තැම්පත් කෙරින.
මෙම යෝධ කුරහන්ගල අඩි 4ක් දිගවේ.පළල අඩි 2 අඟල් 9කි.ගලේ වට ප්‍රමානය අඩි 8 අඟල් 9කි.ශ්‍රීපාද කන්දෙහි සීත ඟඟුලෙන් ඇරඹෙන කුරු ගඟ ගලා බසින්නේ මෙම දෙල්ගමුව විහාරය ආසන්නයෙන්ය.දළදාවේ වැඩි ආරක්ෂාව සඳහා මහින්දාලංකාර හිමි කුරු ගඟෙන් ලද මැණිකකින් කොපුවක් සාදා,දළදා වහන්සේ එහි තැම්පත් කරන ලදී.එමර්සන්ට් ටෙනන්ට් ඉතාහාසඥයාගේ වාර්තා වල එය සඳහන්වේ.එනිසා පෘතුගීසීන්ට සැබෑ දළදාව හසු නොවීය.
මේ අතර කීරවැල්ලේ හිරිපිටිය නිළමේ විසින් කෝට්ටේ දළදා මාළිගාවේ තබා ගිය බොරු දළදාව නියම දළදාව ලෙස සලකා වීදිය බන්ඩාර කුමරු එය රැගෙන යාපනයට පැනයන අතරේදී පෘතුගීසීන්ට හසුවිය.බොරු දළදාව ඔවුන් අතට පත් විය.
මෙය සැබෑ දළදාව ලෙස සලකා එය ගෝවට ගෙන ගිය පෘතුගීසීන් දළදාව තමන් විසින් විනාශ කළේ යැයි කියමින් පුළුස්සා විනාශ කළේය.නමුත් කුරුවිට දෙල්ගමුව විහාරයේ දළදා වහන්සේ සුරක්ෂිත විය.මායාදුන්නේ රජු ඇවෑමෙන් සීතාවක රාජධානිය පළමුවන රාජසිංහ රජුට හිමි විය.
දෙල්ගමු විහාරයේ වැඩසිටි දළදා වහන්සේට නියම පූජෝපහාර සිදුවූවත් දළදා පෙරහැරක් පැවැත්වීමට නොහැකි විය.මෙම අඩුව පිරවීම සිදුවූයේ සබරගමුව මහ සමන්දේවාලයෙන්ය.රාජසිංහ රජුගේ පූර්ණ අනුග්‍රාහකත්වයෙන් පෙරහැර සංවිධානය විය.මහ සමන්දේවාලයේ ඇසළ පෙරහැර පැවැත්වෙන විට දළදා වහන්සේ මහ පෙරහැරෙන් කුරුවිට දෙල්ගමුවේ සිට සමන්දේවාලයට වඩමවා සමන්දේවාල පෙරහැරේ ඉදිරියෙන් දළදා පෙරහැර පෙළගස්වා පෙරහැර මංගල්‍යය සිදුකර දළදා පූජාව සිදුකරන ලදී.
අදත් මෙම දළදා පෙරහැර සංකේත කරනු වස්,සමන්දේවාල පෙරහැරේ ඉදිරියෙන්ම ගමන් කරන්නේ සධාතුක කරඬුව රැගත් දළදා පෙරහැරකි.දෙල්ගමුවේ සිට කිලෝ මීටර් 20ක් පමණ සමන් දේවාලයට ඇත.මෙම මග ගෙවමින් පුරා වර්ශ 42ක් දළදාව වැඩමෙව්වේ සමන්දේවාල පෙරහැරේය.පළමුවැනි විමළධර්මසූරිය රජු ක්‍රි ව 1593 දී මහනුවරට දළදාව රැගෙන යන තුරු දළදාවට ආරක්ෂාව ගෞරවය දක්වන ලද්දේ සමන්දේවාලය ප්‍රමුඛ සබරගමු වැසියන්ය.
ඔබ සැමට සමන් දෙවිඳුගේ පිහිට ලැබේවා !
තවත් ලිපි සඳහා : හස්ථිනාපුර
By Darshana Dharmawardhana
ශ්‍රී ජයවර්ධනපුර විශ්ව විද්‍යාලයේ ජෛවීය විද්‍යා උපාධිධාරීවරයෙක් වන දර්ශන ප්‍රභාත් ධර්මවර්ධන මහතා ජ්‍යෝතිෂ්‍යවේදියෙකු, ලේඛකයෙකු සහ පර්යේෂකයෙකු ලෙස කටයුතු කරනු ලබයි. අප රටේ අලි ඇත් පරපුර පිළිබඳව සහ විවිධ පළාත්වල ඇති ආගමික, සාමාජීය, සංස්කෘතික කරුණු පිළිබඳව තොරතුරු ඔහු eLearning.lk බ්ලොග් අඩවිය ඔස්සේ ගෙන එයි.
